Bost urteko atzerako kontaketa hepatitisa desagerrarazteko

23.07.2025

Osasunaren Mundu Erakundeak, duela hiru urte, Hepatitisaren Munduko Eguna zela eta (uztailaren 28a), hepatitis birikoak 2030ean deuseztatzeko helburua hartu zuen bere gain. Hori lortzeko, helburu espezifikoak ezartzeko eskatu zien herrialdeei eta erakundeei: B eta C hepatitisak eragindako infekzio berriak % 90 murriztea; zirrosiak eta gibeleko minbiziak eragindako heriotzak % 65 murriztea; B eta C hepatitis kasuen % 90 gutxienez diagnostikatzea, eta horretarako baldintzak betetzen dituzten pertsonen % 80 gutxienez tratatzea.

OMEren ekimenek B, C eta D hepatitisak desagerraraztea lehenetsi dute. Hepatitis biriko akutuek ez bezala, hiru birus horiek hamar urte baino gehiago irauten duten hepatitis kronikoak eragiten dituzte, eta urtean milioi bat heriotza baino gehiago eragiten dituzte mundu osoan zirrosiagatik edo gibeleko minbiziagatik; gainera, hepatitisaren ondoriozko heriotzen % 95 baino gehiagoren atzean daude.

Euskadiko egoera

Euskadin, osasun-, higiene- eta saneamendu-estandarrei esker, egoera ez da munduko beste lurralde batzuetan bezain kezkagarria. Hala, 2022an, Osasun Publikoko zaintzaren emaitzen txostena 2023 (eskuragarri dauden azken datuak) txostenean egiaztatu zenez, A hepatitisaren 17 kasu izan ziren Euskal Autonomia Erkidegoan. Kasuen % 64,7 emakumeak izan ziren eta % 35,3, gizonak. Kasuen % 41,2 ospitaleratu beharra izan zuten. 2000. urteaz geroztik, kasu gehien 2007an izan ziren (150 baino gutxiago), 2009an (150 baino gehiago) eta 2017an (203 kasu).

2022an, B hepatitisaren 12 kasu izan ziren. % 50 ospitaleratu egin behar izan ziren, eta gaixoen batez besteko adina 45 urtekoa izan zen. Kasuen % 83,3 gizonak izan ziren. Datu historikoek gaixotasunaren intzidentzian beheranzko joera dagoela erakusten dute, eta pandemian zehar izandako beherakadaren ondoren gorakada txiki bat gertatu da, aurreko urteetako balioen antzekoak izan zirela.

Urte horretan bertan, C hepatitisaren 51 kasu gertatu ziren Euskadin; horietatik 1 infekzio akutua izan zen, eta 50, diagnostiko berriak. Kasuen % 68,6 gizonak izan ziren, eta % 31,4, emakumeak, 0 eta 87 urte bitartekoak (batez beste, 55 urte).

2022an, D hepatitis kasu bat izan zen Araban, 22 urteko emakume batengan. Urte horretan bertan, E hepatitisaren 6 kasu kuantifikatu ziren; bat izan ezik, gizonezkoak guztiak. Lurraldeka, 2 kasu identifikatu ziren Araban eta 4 Bizkaian.

Hepatitis-motak: A, B, C, D eta E; eta infekzio akutuak eta kronikoak

Infekzio horiek hobeto ezagutzeko, hots, nola kutsatzen, prebenitzen eta tratatzen diren jakiteko, Blanca Sampedro doktoreak, CVADIko (Centro Vasco de Aparato Digestivo) eta IMQ kliniketako Digestio Aparatuko espezialistak, bereziki gibeleko gaixotasunak artatzen dituenak, haien ezaugarri nagusiak agerian jarri ditu.

Lehenik eta behin, adituak hepatitis kronikoa eta akutua bereizi ditu, hau da, kutsatu eta hurrengo 6 hilabeteetan gertatzen dena eta automugatzen dena. «Batez ere gibelari eragiten dioten birus guztiek (A, B, C, D eta E hepatitisak) eragin dezakete, eta larritasun handia ala txikia eragin, hala nola hantura hepatiko arina, sintomarik izan ez dezakeena, baita hepatitis larria ere, ikteriziarekin (larruazalaren kolore horixka) eta entzefalopatia hepatikoarekin (desorientazioa, baita koma ere). Hepatitis hori sendatu ondoren, A eta E birusak ezabatuta geratzen dira eta pazienteak immunizatuta geratzen dira, paziente immunoezabatuak izan ezik, adibidez, transplantatutakoak, zeinak E hepatitisak kutsatzen baditu, gaixotasuna kroniko bihur baitaiteke», adierazi du.

B hepatitisaren kasuan, «infekzioa helduaroan gertatzen bada, kasuen % 90ean konponduko da, baina infekzioa haurtzaroan gertatzen bada, % 10 bakarrik sendatuko da, eta % 90engan kronifikatu egingo da».

C hepatitisari dagokionez, «kasuen % 66tik % 75era bitartean, kronifikatu egingo da». Infekzioa kronikoa bada (hepatitis kronikoa), ondorio larriagoak izango ditu –batzuk beste batzuk baino larriagoak–, eta denborak aurrera egin ahala, zirrosi hepatikoa eragin dezake (ehun hepatikoa “orbainez” betetzen da, eta organoak ezin du bere funtzioa egin). «Zorionez, gaur egun oso tratamendu eraginkorrak daude C hepatitisarentzat, eta birusaren sendaketa-tasa kasuen % 95etik gorakoa da. Gainera, badaude B hepatitisa kontrolatzen duten tratamenduak, egunero pilula bat hartuta, eta infekzioa ondorio arinekin kontrolatzea lortzen da», azaldu du CVADIko eta IMQ-ko hepatologoak.

Detekzio goiztiarra

Blanca Sampedro sendagileak «oso garrantzitsutzat» jo du gaixotasun horien baheketa, gibelean kalterik ez dagoenean detektatzeko eta zirrosi baten garapena eta progresioa saihestuko duen tratamendu bat ezartzeko. «Birus horiek guztiak detektatzeko modu erraza erabiltzen da: odol-analisi bat baino ez da egin behar, serologia izenekoa».

Prebentzioa

A eta B hepatitisaren birusak txertoaren bidez prebenitu daitezke. Espainian, B hepatitisaren aurkako txertoa unibertsala da (haur guztiei jartzen zaie txertoa), eta A hepatitisaren txertoa gomendatzen zaie gaixotasuna modu endemikoan gertatzen den lurraldeetara bidaiatzen denean, gibeleko gaixotasunak edo autoimmuneak dituzten paziente guztiei, eta tratamendu immunoezabatzaileak jartzen direnean (defentsak murrizten dituzte eta hepatitis larria garatzeko aukera handitzen dute, kutsatuz gero). Txertaketak infekzio horien intzidentzia murriztea lortu du.

Kutsatzeko moduak

Sampedro sendagileak azaldu duenez, kutsatutako urek kutsa dezakete A hepatitisa, edo infektatutako paziente batekin kontaktua izateak; horregatik, eskuetako higienea egokia izatea eta komunak behar bezala desinfektatzea ezinbestekotzat jo ditu IMQ-ko hepatologoak.

E  hepatitisa kutsatutako urek ere kutsa dezakete, nahiz eta Europako ingurunean ohikoagoa izan haragi kutsatuaren kontsumoagatik gertatzea kutsadura.

B, C eta D hepatitisak, berriz, infektatutako pazienteen odolarekin edo gorputzeko jariakinekin kontaktua izateagatik kutsatzen dira. Gaur egun, transfusioen aurreko odolaren baheketak kutsatzea saihesten du.

Blanca Sampedro doktoreak azaldu duenez, «babesik gabeko sexu-praktikak eta drogak bide parenteraletik kontsumitzea (bena-ziztada, esaterako) dira birus horien transmisio-bide nagusiak gaur egun; azken hori murriztu egin da injektatutako drogen kontsumoak behera egin duelako. B hepatitisaren kasuan, amak birus-karga handia badu, badago erditzean transmisioa gertatzeko arriskua; horielakoetan, amari tratamendua jarri behar zaio, eta jaiotzean haurtxo guztiak txertatzen dira. Bestalde, D hepatitisak B hepatitisa behar du; beraz, B hepatitisak infektatzen dituen aldi berean edo jada infektatuta daudenean soilik infektatzen ditu pertsonak D hepatitisak. Hala, B eta D hepatitisaren birusen koinfekzioa B hepatitisaren ondoriozko monoinfekzioa baino larriagoa izaten da».

Kontuan hartu beharreko aholkuak

• Eskuragai, oso eraginkorra A hepatitisaren eta B hepatitisaren birusentzat. Funtsezkoa, lehen mailako prebentzioan.
• Higienea eta saneamendua. Funtsezkoak, A eta E hepatitisak prebenitzeko, bereziki baliabide mugatuak dituzten eremuetan eta infektatutako pazienteekin batera bizi denean.
• Detekzio goiztiarra. Garrantzitsua, B eta C hepatitisaren arrisku-taldeengan. Diagnostiko eta tratamendu goiztiarra egiteko aukera ematen du.
• Tratamendua. C hepatitisaren sendaketa-tasa % 95etik gorakoa da; B hepatitisaren kasuan, berriz, kronifikatu eta egonkortzea lortzen da, eta lotutako konplikazioak murrizten dira eta pronostikoa hobetzen da.